Lubuskie - Warte Zachodu

Etyka i odpowiedzialność zawodowa inżynierów budownictwa fundamentem zaufania społecznego

16 marca br. Polska Izba Inżynierów Budownictwa w ramach obchodów 15-lecia utworzenia samorządu zawodowego zorganizowała konferencję dotyczącą odpowiedzialności i zaufania w zawodach zaufania publicznego pt.: „Etyka i odpowiedzialność zawodowa inżynierów budownictwa – fundamentem zaufania społecznego”.

Cały proces inwestycyjny opatrzony jest stosownymi przepisami prawa, wytycznymi, normami i rozporządzeniami, ale nad tym wszystkim panuje zasada bardziej ogólna. Wynika ona z faktu, że jesteśmy zawodem zaufania publicznego. Każdy,  kto  do nas się zwraca z problemem ma prawo oczekiwać, że odpowiedź nasza będzie udzielona w jak najlepszej wierze, według aktualnego stanu wiedzy i w zgodzie z zasadami zawartymi w naszym Kodeksie zasad etyki zawodowej członków PIIB – powiedział Andrzej Roch Dobrucki, prezes Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa, otwierając konferencję. – Nie mamy wątpliwości, że podnoszenie efektywności działania naszego samorządu zawodowego na coraz wyższy poziom jest potrzebą naszego zawodu.

Na konferencję PIIB przybyli m.in. Andrzej Adamczyk, minister infrastruktury i budownictwa; Tomasz Żuchowski, wiceminister w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa; Stanisław Piotrowicz, przewodniczący sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka; Stanisław Żmijan, zastępca przewodniczącego sejmowej Komisji Infrastruktury; Jacek Szer, Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego oraz przedstawiciele samorządów zawodów zaufania publicznego, uczelni, organizacji budowlanych i firm.

Etyka zawodowa musi towarzyszyć inżynierom realizującym i nadzorującym inwestycje, także projektantom – wszystkim uczestniczącym w procesie inwestycyjnym. Uczciwość w wykonaniu zawodu jest niezbędna. Kodeks urbanistyczno-budowlany, opracowany przez Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa, kładzie duży nacisk na odpowiedzialność zawodową – mówił minister infrastruktury i budownictwa Andrzej Adamczyk podczas konferencji.

W sesji I poświęconej usytuowaniu problematyki etyki w odniesieniu do zawodów regulowanych, w tym zawodu inżyniera budownictwa, wykłady wprowadzające wygłosili:  prof. dr hab. Irena Lipowicz z UKSW, prof. dr hab. Hubert Izdebski z SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny i prof. dr hab. inż. Kazimierz Flaga z Politechniki Krakowskiej. Prof. Irena Lipowicz mówiła na temat: Powinności prawne, a etyczne zawodów regulowanych. Zwróciła uwagę, że zawody zaufania publicznego to grupa zawodów celowo wyodrębniona przez prawodawcę ze względu na ich znaczenie społeczne oraz wymagania fachowe i etyczne, często lokowane na bardzo wysokim poziomie. Konsekwencją wyodrębnienia spośród innych zawodów są zmiany w treści stosunków prawnych, a więc szczególne prawa, ale i szczególne obowiązki niedotyczące innych zawodów. Nie są to jednak w sensie prawnym przywileje, ale właśnie dodatkowe prawa i obowiązki, wykraczające poza standardową regulację stosunku pracy. W prawo do dobrej administracji włącza się współcześnie także normy etyczne, jak  np. uczciwość.

Prawo jest niezbędne dla uporządkowania stosunków społecznych, etyka jednak jest tym spoiwem, który służy  do spajania całości. Prawo jest przeciążone, etyka z kolei obowiązuje nie tylko w relacjach klient – przedsiębiorca, przedsiębiorca – przedsiębiorca, ale również wobec władzy publicznej, ale z kolei obowiązuje również władzę publiczną wobec zawodów regulowanych skoro obdarzamy je zaufaniem publicznym to pozwólmy wykonywać je tak, aby to zaufanie publiczne mogło być zrealizowane – tym stwierdzeniem prof. I. Lipowicz zakończyła swoje wystąpienie.

Prof. Hubert Izdebski podjął problem zakresu i formy odpowiedzialności w zawodach regulowanych. Zwrócił m.in. uwagę na to, że architekci oraz inżynierowie budownictwa ponoszą dwojaką odpowiedzialność: zawodową, jako osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne – za naruszenie prawa karnego lub prawa wykroczeń oraz inne czyny określone w art. 95 Prawa budowlanego, a także dyscyplinarną na podstawie przepisów o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa, jako członkowie odpowiedniej izby – za zawinione naruszenie obowiązku przestrzegania przepisów oraz zasad wiedzy technicznej, jak również wewnętrznego prawa, poczynając od kodeksu etyki zawodowej. Odpowiedzialność zawodowa ma pierwszeństwo przed dyscyplinarną. Dodał, że Kodeks zasad etyki zawodowej członków PIIB jako jeden z nielicznych kodeksów etycznych zawiera w swojej treści także odniesienie członka izby do społeczeństwa, jak i środowiska.

Prof. Kazimierz Flaga przybliżył natomiast praktyczny wymiar etyki i odpowiedzialności inżyniera budownictwa. –  Zagadnienie etycznych aspektów pracy zawodowej jest nieodłącznym elementem kształtowania prawideł zawodu inżyniera budowlanego jako zawodu ustawowo regulowanego. Jest nieodłącznym składnikiem rynku usług budowlanych, mającym stworzyć wzajemne zaufanie pomiędzy dostawcą usługi a jej odbiorcą. Nie jest to jednak proste. Istotny jest charakter działalności zawodowej inżynierów budownictwa, architektów czy innych tego rodzaju zawodów. Jest to bowiem działalność z reguły niepowtarzalna, w znaczącym stopniu ma charakter jednostkowy i twórczy, obarczona jest również kwestią ryzyka zawodowego – podkreślił prof. K. Flaga.

Sesja II konferencji poświęcona była zagadnieniu: Normy etyczne jako wyznacznik odpowiedzialności zawodowej. W czasie jej trwania dr Leszek Mellibruda omówił wyniki sondażu pt. „Etyka i odpowiedzialność zawodowa inżynierów budownictwa w czasach złożonych przemian politycznych i gospodarczych”. Celem badań było poznanie opinii i postaw środowiska inżynierów budownictwa różnych specjalności wobec wybranych aspektów zachowań przedstawicieli środowiska w zakresie etyki i odpowiedzialności zawodowej. Dodatkowym zamiarem było poznanie opinii środowiska inwestorów zarówno z branż biznesowych, jak i administracji.

Za najważniejsze dla budowania zaufania społecznego zawodu inżyniera budownictwa respondenci najczęściej uznawali uczciwość i dbałość o przejrzystość relacji w układach biznesowych z inwestorem i kooperantem oraz wysoką kulturę osobistą przejawiającą się między innymi w przestrzeganiu norm i zasad współżycia społecznego. Najczęściej podkreślano potrzebę większej troski ze strony inżynierów i całej branży o wizerunek zawodowy.

Wśród czynników stanowiących zagrożenie dla wizerunku zawodu inżyniera budownictwa najczęściej wymieniano opinie niezadowolonych klientów oraz stereotypy społeczne i nagminną skłonność Polaków do narzekania. Najczęściej spośród głównych celów działalności inżynierów budownictwa zapisanych w Kodeksie zasad etyki zawodowej członków PIIB wymieniana była pamięć o konsekwencjach działalności inżyniera licząca się z zagrożeniem bezpieczeństwa, dobra i zdrowia ludzi. Na drugim miejscu znalazło się kierowanie się dobrem publicznym i zasadami uczciwości zawodowej oraz osobistej.

Wśród często wymienianych przez inżynierów przyczyn zachowań nieetycznych znalazła się mała znajomość prawa, przepisów i zapisów Kodeksu zasad etyki zawodowej członków PIIB oraz kultura organizacyjna niektórych firm i przedsiębiorstw, w których pomijane są na co dzień aspekty etycznego zachowania się ludzi.

W sesji II dyskutowano m.in. o kompetencjach etycznych inżyniera budownictwa, zachowaniach sprzecznych z normą etyczną wobec kształtowania prestiżu zawodu, standardach i normach etycznych ujętych w kodeksach etyki.Moderatorem sesji II był dr L. Mellibruda, a udział wzięli paneliści: Andrzej Baszkowski, Mieczysław Bąk, Jacek Bojarowicz, Ryszard Grobelny, Konrad Kucza-Kuczyński, ks. Krzysztof Kietliński , Mieczysław Molencki i Anita Oleksiak. 

Sesja III przebiegała pod hasłem: „Postępowanie dyscyplinarne na straży etyki i zaufania do zawodu inżyniera budownictwa – egzekwowanie odpowiedzialności”. Podczas debaty podejmowano tematy dotyczące odpowiedzialności zawodowej wobec różnych kwalifikacji i uprawnień zawodowych, odpowiedzialności karnej a odpowiedzialności zawodowej w kontekście postępowań kodeksowych w ramach prawa karnego, cywilnego i administracyjnego. W sesji tej przedstawiono też dane dotyczące przeprowadzonych postępowań z zakresu odpowiedzialności zawodowej i dyscyplinarnej. Z danych tych wynika, iż w 2016 r. okręgowi rzecznicy odpowiedzialności zawodowej PIIB wszczęli postępowania w 537 sprawach, w tym 62 – odpowiedzialność dyscyplinarna (11,55%), a 475 odpowiedzialność zawodowa (88,45%). Natomiast w tym samym okresie  okręgowe sądy dyscyplinarne PIIB ostatecznie ukarały w 86 sprawach, w 7 – uniewinniono lub odmówiono ukarania, w 38 – umorzono postępowanie,  w 3 – zdecydowano  o utracie uprawnień do wykonywania samodzielnych funkcji w budownictwie. 75% ukaranych stanowili kierownicy budowy.

W sesji tej mówiono także o korzyściach wynikających ze stosowania procedury mediacyjnej w postępowaniu dyscyplinarnym oraz o doświadczeniach praktycznych rzecznika odpowiedzialności zawodowej i sądów dyscyplinarnych PIIB.Moderatorem sesji III była dr Barbara Pawlak z SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, a udział wzięli paneliści: Robert Dziwiński, Ryszard Kowalski, Andrzej Maciążek, Gilbert Okulicz-Kozaryn, Grażyna Samulska, Jacek Szer, Waldemar Szleper i Andrzej Zwara. 

Ostatnia, IV sesja konferencji poświęcona była etyce współpracy inżynierowie/zawody regulowane a zleceniodawcy dla budowania relacji na rynku w standardzie społecznej gospodarki rynkowej. Moderatorem tej części był prof. dr hab. inż. Zygmunt Meyer, natomiast w dyskusji udział wzięli: Leszek Korczak, Ryszard Gruda, Zbigniew Janowski, Grzegorz Kiełpsz, Joanna Makowiecka, Jacek Mięcina, Andrzej Porawski, Karol Kasprzak, Tomasz Żuchowski i Jan Styliński.

W czasie dyskusji Tomasz Żuchowski, wiceminister infrastruktury i budownictwa podkreślił, że etyka jest w zawodzie inżyniera budownictwa kwestią podstawową i niepodważalną. – Osoby wykonujące zawód zaufania publicznego, jakim jest zawód inżyniera budownictwa podlegają zarówno standardom etycznym wynikającym z pewnych wartości uniwersalnych, a także etyce zawodowej zawartej w Kodeksie etyki zawodowej członków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa. Za Kodeks etyki zawodowej członków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa odpowiada samorząd. Samorząd jest odpowiedzialny za przestrzeganie etyki przez swoich członków, a także winien kłaść większy nacisk na przestrzeganie zasad etyki w organizowanych szkoleniach – zaznaczył T.Żuchowski.

Podczas konferencji akcentowano, że takie wartości, jak standard postępowania, uczciwość i rzetelność to podstawy kształtowania każdego zawodu zaufania publicznego. Podkreślano, że etyka zawodowa sprzyja zaufaniu w życiu społecznym, a to z kolei przekłada się na kreatywność, wydajność oraz budowanie prawidłowych relacji przy realizacji inwestycji budowlanych. Jednym z celów konferencji było wzmocnienie poczucia odpowiedzialności zawodowej w środowisku oraz poprawa wizerunku zawodu inżyniera budownictwa, jak również wskazanie roli samorządu zawodowego przy budowaniu wzajemnego zaufania między członkami izby, a odbiorcami ich usług.

Na koniec konferencji Andrzej Roch Dobrucki, prezes PIIB podkreślił jej znaczenie oraz dodał, że tak naprawdę, to ta konferencja się nie kończy. Będzie kontynuowana w postaci innych działań mających na celu popularyzację etycznych standardów w wykonywaniu  zawodów zaufania publicznego oraz skuteczne ich egzekwowanie.

Urszula Kieller-Zawisza