Lubuskie - Warte Zachodu

Postępowanie dyscyplinarne

 

Po kilkunastu latach doświadczeń inżynierskiego samorządu zawodowego musiało w końcu paść pytanie o jego sprawność i skuteczność w kwestii odpowiedzialności zawodowej osób sprawujących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie.

 

Z tym trudnym tematem zmierzyła się na konferencji Barbara Jadwiga Pawlak - doktor nauk prawnych z ponad 20-letnim stażem w zawodzie zaufania społecznego, poniżej fragmenty z referatu: 

"Odpowiedzialność zawodowa w budownictwie ma pierwszeństwo przed odpowiedzialnością dyscyplinarną i została uregulowana w rozdz. 10 ustawy Prawo budowlane.  Stosownie do dyspozycji art. 95 odpowiedzialności zawodowej podlegają osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie które:

1) dopuściły się występków lub wykroczeń określonych ustawą;

2) zostały ukarane w związku z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie;

3) wskutek rażących błędów lub zaniedbań spowodowały zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska albo znaczne szkody materialne;

4) nie spełniają lub spełniają niedbale swoje obowiązki;

5) uchylają się od podjęcia nadzoru autorskiego lub wykonują niedbale obowiązki wynikające z pełnienia tego nadzoru.

Obowiązkiem członka Izby jest także przestrzegania przy wykonywaniu czynności zawodowych obowiązujących przepisów oraz zasad wiedzy technicznej i zasad etyki zawodowej oraz stosowanie się do uchwał organów Izby i regularne opłacanie składki członkowskiej. Naruszenie powyższych obowiązków pociąga za sobą odpowiedzialność dyscyplinarną i możliwość ukarania przez sąd dyscyplinarny jedną z wymienionych kar: 1) upomnienia, 2) nagany, 3) zawieszenia (na czas do dwóch lat) w prawach członka izby, 3) skreślenia z listy członków. Zawieszenie w prawach członka Izby i skreślenie z listy jej członków jest równoznaczne z zakazem wykonywania zawodu: w pierwszy przypadku na minimum dwa lata, a w przypadku orzeczenia kary skreślenia z listy członków  - na minimum dziesięć lat - bo jest to minimalny okres od orzeczenia kary po upływie którego można ubiegać się o ponowny wpis na listę członków Izby.

 

Te dwa rodzaje odpowiedzialności są specyficzne jedynie dla  członków samorządu zawodowego architektów i inżynierów budownictwa (nie występują w żadnym innym zawodzie zaufania publicznego), przez co są niezrozumiałe niekiedy nawet dla jego członkówco w efekcie powoduje utrudnienia w ich dochodzeniu. W tym zakresie planowane są ustawowe zmiany. Podczas I Forum Gospodarczego Budownictwa i Architektury BUDMA 2017 Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa przedstawiło projekt nowego Kodeksu Urbanistyczno - Budowlanego, który przewiduje w zawodach architekta i inżyniera budownictwa wprowadzenie jednolitej odpowiedzialności dyscyplinarnej, obejmującej także naruszenie zasad etyki.

 

Kodeks zasad etyki zawodowej członków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa stanowi między innymi, że „w działalności zawodowej inżynier – członek izby powinien dbać o godność oraz honor zawodu oraz przeciwdziałać obniżeniu jego rangi i autorytetu”, a „w swej działalności członek izby kieruje się dobrem publicznym oraz zasadami uczciwości zawodowej i osobistej”, przy tym „dbałość o wzrost autorytetu zawodu powinna cechować pracę inżyniera – członka izby i jego wystąpienia publiczne”. Praktyka niektórych członków Izby niestety odbiega od tak szczytnych haseł, co w konsekwencji powoduje utratę społecznego zaufania do zawodu. Przekazane przez organy odpowiedzialności zawodowej dane nie pozostawiają w tej materii złudzeń, choć są tylko wierzchołkiem góry lodowej, bo wiele spraw nie trafia do rzeczników odpowiedzialności dyscyplinarnej, a spośród tych które trafiają, tylko niewielki odsetek skutkuje rzeczywistym ukaraniem sprawcy. Powody takiego stanu wynikają z obecnie obowiązujących przepisów prawnych, w tym z zakresu postępowania administracyjnego w sprawach budowanych, czy braku dostępu do specjalistycznej wiedzy technicznej osób zawodowo nie związanych z branżą budowlaną, a często także braku u pełnomocników procesowych wiedzy z zakresu specyfiki postępowania w sprawach budowlanych.

 

Do okręgowych rzeczników odpowiedzialności zawodowej w roku 2016 wpłynęły łącznie 584 sprawy, z czego 494 sprawy dotyczyły odpowiedzialności zawodowej, 63 sprawy odpowiedzialności dyscyplinarnej, a 27 spraw było poza kompetencją danej izby. Powyższe dane potwierdzają trend, że zdecydowana większość spraw jakie wpływają do okręgowych rzeczników odpowiedzialności zawodowej dotyczy odpowiedzialności zawodowej. Wyraźnie jest zauważalna mała liczba spraw z tytułu odpowiedzialności dyscyplinarnej. Różnica prawie ośmiokrotna na korzyść tych pierwszych, może świadczyć o powszechnym braku wiedzy w przedmiocie odpowiedzialności dyscyplinarnej w branży budowlanej. Może to wynikać z faktu, że przeciętny pokrzywdzony nie rozróżnia dwóch rodzajów odpowiedzialności specyficznych dla tej grupy zawodowej, nie zna Kodeksu zasad etyki zawodowej członków Izby, a bazując na powszechnej, przeważnie negatywnej opinii o tej grupie zawodowej nawet nie przypuszcza, że kodeks taki istnieje. Odpowiedzialność osoby na którą składa skargę, zazwyczaj kojarzy mu się z dochodzeniem naprawienia wyrządzonej w wyniku jej działań szkody. Wnioski w sprawach odpowiedzialności zawodowej mogą także składać organy nadzoru budowlanego przy okazji stwierdzonych przez siebie nieprawidłowości, a są to podmioty wyspecjalizowane w sprawach budowlanych, dysponujące wiedzą techniczną, co dodatkowo może przekładać się na ich ilość.

 

W 2016 roku okręgowi rzecznicy odpowiedzialności zawodowej wszczęli postępowania w 537 sprawach, w tym 62 sprawy dotyczyły odpowiedzialności dyscyplinarnej (11,55%), a 475 spraw odpowiedzialności zawodowej (88,45%). 

Interesujące przy tym, w kontekście ich skuteczności, są wyniki postępowań prowadzonych przez okręgowych rzeczników odpowiedzialności zawodowej.

W 2016 roku w 537 sprawach w których okręgowi rzecznicy odpowiedzialności zawodowej wszczęli postępowanie, w ponad ich połowie (306 spraw – co stanowi 56,98%) doszło do jego umorzenia. Ponieważ na dzień 30.12.2016 roku 175 spraw (32,59%) wszczętych w 2016 roku nadal było w toku, aby zobaczyć rzeczywisty obraz problemu, należy odnieść ilość spraw umorzonych do ilości spraw rozpoznanych we wskazanym okresie badawczym, czyli do liczby 362 spraw. Wówczas sprawy umorzone stanowią 84,53% (306 spraw). A taki wynik uprawnia do postawienia pytania o skuteczność wnoszenia spraw do okręgowych rzeczników odpowiedzialności dyscyplinarnej. Jak 

 

Taki wynik uprawnia do postawienia pytania o skuteczność wnoszenia spraw do okręgowych rzeczników odpowiedzialności dyscyplinarnej.

W świetle powyższych danych uprawniony jest wniosek, że ... w obecnym stanie prawnym praktycznie nie ma skutecznej możliwości ukarania winnego z tytułu odpowiedzialności zawodowej. A to oznacza bezkarność nieuczciwych przedstawicieli zawodu, powoduje utrwalanie wśród nich niepożądanych wzorców postępowania i przekonanie o własnej bezkarności, rodzi potencjalne zagrożenie korupcyjne i negatywny odbiór w społeczeństwie rzutujący na całe środowisko zawodowe.

W 2016 roku okręgowe sądy dyscyplinarne ostatecznie ukarały winnych przewinienia zawodowego w 86 sprawach, w 7 sprawach obwinionych uniewinniono lub odmówiono ich ukarania, w 38 sprawach umorzono postępowanie, a w 3 sprawach sądy orzekły o utracie uprawnień do wykonywania samodzielnych funkcji w budownictwie. Co ciekawe, jak wynika ze sprawozdania – 75% ukaranych stanowili kierownicy budowy

Jak wiadomo - każdy medal ma dwie strony, należy zatem także wspomnieć o potencjalnej sytuacji, gdy to członek Izby jest niesłusznie posądzony o nieprawidłowości w swoim zawodowym działaniu. Ma on wtedy prawo oczekiwać od Izby wsparcia i pomocy w udowodnieniu swoich racji, a zwłaszcza zminimalizowania potencjalnego ryzyka nadużyć podczas całego procesu dochodzenia odpowiedzialności zawodowej (dyscyplinarnej).

Lepsza komunikacja między uczestnikami procesu budowlanego i wyjaśnienie nieporozumień na wczesnym etapie ich występowania, niejednokrotnie mogły by zastąpić wszczynanie postępowania dyscyplinarnego. Bo nawet przy skutecznym ukaraniu obwinionego przez sąd dyscyplinarny, pytanie o rzeczywistego beneficjenta postępowania w sprawie odpowiedzialności dyscyplinarnej i zawodowej inżynierów budownictwa pozostaje nadal otwarte."

 

Temat wywołał burzliwą dyskusję, a trafniejsze z uwag, poniżej:

Nic tak nie robi dobrze etyce, jak eliminacja osób, które tą etykę naruszają, to ważne słowa prawnika Roberta Dziwińskiego wypowiedziane na konferencji z okazji 15-lecia utworzenia samorządu zawodowego. Istotne w tej kwestii byłoby wg panelisty wprowadzenie ujednoliconego postępowania przy czym sankcje "soft law" mogą stać się dużo bardzie dotkliwe niż "hard law". Wiele złego w środowisku robi również brak obowiązku aktualizacji wiedzy.

Warto byłoby czerpać doświadczenie z innych Izb zawodowych. Według adwokata Andrzeja Zwary utrzymywanie w Izbie inżynierów podwójnej odpowiedzialności zawodowej i dyscyplinarnej nie ma sensu, w to miejsce winna zostać zastosowana deontologia zawodu. Odpowiedzialność zawodowa to narzędzie, które można przeciwstawić zamawiającemu. 

Jeszcze ostrzejszej oceny dokonał ekonomista Ryszard Kowalski stwierdzając, że Izby stały się związkami zawodowymi dbającymi o swoich członków. Izba może być nielubiana, ale powinna posiadać autorytet. Zaproponował, by inżynierowie skorzystali z klauzuli sumienia wzorem lekarzy.

Podsekretarz stanu Tomasz Żuchowski zmiażdżył oceną stwierdzając, iż istotą samorządów jest podwójny standard etyczny. Jeżeli każdy z nas dochowywałby standardów można byłoby uniknąć wielu problemów. Zapowiedział również kolejne akty prawne wzmacniające sankcje wobec inwestorów, a także rozporządzenia wynikające z art 33 i 34 pb dotyczące wyceny prac projektowych i zasad sporządzania kosztorysów inwestorskich. 

 

Cenne słowa krytyki warto wziąć pod uwagę i wypracować nowe jednolite wzorce postepowania w zakresie egzekwowania odpowiedzialności. 

 

Prof. Władysław Bartoszewski: „Warto być uczciwym, choć nie zawsze się to opłaca. Opłaca się być nieuczciwym, ale nie warto”.

 Małgorzata Nadziejko



Załączniki:
Kodeks Zasad Etyki Zawodowej członków PIIB


Galerie: